Cofamy zegarki. Zmiana czasu na zimowy – historia, sens i wpływ na zdrowie

W ostatni weekend października, w nocy z soboty na niedzielę, tradycyjnie cofniemy zegarki z godziny 3:00 na 2:00

Oznacza to, że zyskamy dodatkową godzinę snu, ale dni staną się wyraźnie krótsze. Zmiana czasu na zimowy, choć przez wielu wyczekiwana z powodu dłuższego poranka, wciąż budzi kontrowersje i pytania o swój sens.

Czym jest czas zimowy?
Przejście na czas zimowy to powrót do czasu standardowego, czyli geograficznego czasu słonecznego dla danej strefy. Czas letni, który obowiązuje od marca do października, jest sztucznie przesunięty o godzinę do przodu, aby lepiej wykorzystać światło dzienne i – teoretycznie – oszczędzać energię. Gdy go cofamy, wieczory zapadają wcześniej, ale ranki są jaśniejsze.

Historyczne korzenie i współczesne wątpliwości
Idea czasu letniego sięga początków XX wieku. Po raz pierwszy na szerszą skalę wprowadzono ją podczas I wojny światowej, głównie w celu oszczędności paliwa potrzebnego do produkcji energii. Przez dziesięciolecia argument oszczędnościowy był głównym uzasadnieniem dla tej corocznej praktyki.

Współczesne badania poddają jednak tę tezę w wątpliwość. Eksperci wskazują, że w dzisiejszym świecie oszczędności energii są marginalne, a w niektórych przypadkach zmiana czasu może nawet prowadzić do zwiększonego zużycia prądu, np. z powodu dłuższego użytkowania ogrzewania w ciemniejsze poranki.

Wpływ na zdrowie i samopoczucie
Dla organizmu człowieka zmiana czasu, nawet ta "korzystna", gdzie zyskujemy godzinę snu, jest pewnym zaburzeniem rytmu dobowego.
- Zaburzenie rytmu dobowego - nasz wewnętrzny zegar biologiczny musi się przestawić, co u niektórych osób może powodować przez kilka dni problemy z koncentracją, wahania nastroju, rozdrażnienie lub trudności z zasypianiem.
- Krótsze dni a nastrój - szybsze zapadanie zmroku jesienią i zimą może negatywnie wpływać na samopoczucie, prowadząc u części osób do tzw. sezonowego obniżenia nastroju lub sezonowej depresji (SAD), związanej z niedoborem światła słonecznego.

Przyszłość zmiany czasu w Polsce i Europie
W 2018 roku Unia Europejska zaproponowała zniesienie obowiązku zmiany czasu, pozostawiając państwom członkowskim wybór między czasem letnim a zimowym. Decyzja ta miała wejść w życie w 2021 roku, jednak jej wdrożenie zostało wstrzymane, m.in. ze względu na brak koordynacji między krajami – przyjęcie jednego, stałego czasu przez jednych mogłoby bowiem stworzyć problemy w transgranicznym ruchu i komunikacji z sąsiadami, którzy wybraliby inaczej. W Polsce temat również jest otwarty, ale na razie brakuje politycznego konsensusu.

Jak łagodzić skutki zmiany czasu?
Aby ułatwić organizmowi adaptację, warto:
- Zachować regularny rytm dnia.
- Zadbaj o aktywność fizyczną na świeżym powietrzu, szczególnie w ciągu dnia, by złapać jak najwięcej naturalnego światła.
- Unikać ciężkostrawnych posiłków i używek przed snem.
- Wywietrzyć sypialnię przed pójściem spać.

Zmiana czasu na zimowy to relikt przeszłości, z którym wiele krajów, w tym Polska, zaczyna się żegnać. Choć daje nam dodatkową godzinę snu, jej negatywny wpływ na zdrowie i wątpliwy sens ekonomiczny sprawiają, że jej przyszłość jest niepewna. Póki co, w ostatni weekend października, nie zapomnijmy cofnąć swoich zegarków.